Enerzjyk Skûlenboarch

Plannen voor de toekomst

Een gelaagd ontwerp

Er is een landschappelijk ontwerp opgesteld. Dit ontwerp bestaat uit verschillende ‘lagen’:

  • Energie: de aanleg van een drijvend zonnepark met een omvang van maximaal 24,5 hectare (NB: de plas heeft een omvang van circa 49 ha).

  • Recreatie: het benutten van de recreatieve potentie door de aanleg van een wandelpad rondom de plas (inclusief aansluiting bij Binnefiet-pad), visgelegenheden aan de noordkant, een uitkijkpunt aan de oostkant en een vogelspotplek aan de zuidkant.

  • Ecologie: het creëren van rietoevers aan de noordkant, heischraal grasland aan de oost- en westkant, een klif voor oeverzwaluwen en geschikte taluds voor wilde bijen aan de oostkant, het vergroten van de biodiversiteit van het ‘heuvelbos’ aan de zuid(west)kant, het ontzien van waardevolle natuur aan zuid- en westkant en behoud van voldoende foerageergebied op en rond de plas voor vleermuizen en vogels.

  • Landschap: het zichtbaar maken van de oude kavelstructuur door drijvende rieteilanden aan de zuidkant (mits uitvoerbaar) en het creëren van een bomenlaan aan de oostkant, de aanleg van bos en struweel aan de (noord)oostkant, het maken van een verbinding met het Binnefiet-pad en de pingo ruïne aan de zuidkant.

Hoe komt het zonnepark eruit te zien? 

Modulair en ecologisch verantwoord

Hiernaast is een illustratie opgenomen van het type zonnepark dat de initiatiefnemers voor ogen hebben. Dit type zonnepark (Zim Float) bestaat uit diverse ‘modules’, die afzonderlijk circa 1,4 hectare groot zijn. De modules zijn opgebouwd uit meerdere ‘boten’, die aan elkaar gekoppeld zijn en op hun plek gehouden worden door (een verticale) bodemverankering. De hoogte van de panelen boven het wateroppervlak bedraagt maximaal 1 m.

Het zonnepark zelf bestaat uit zogeheten ‘glas-glas panelen’. Dit type zonnepanelen zijn (zoveel mogelijk) licht doorlatend. Binnen de modules zijn lichtstraten aanwezig. Daarmee kan zonlicht tot het wateroppervlak en de diepere lagen van de plas blijven doordringen. Aan de onderzijde van de panelen worden de elektriciteitskabels bevestigd.

De omvormers en transformatoren zijn volledig geïntegreerd binnen het drijvende zonnepark, zodat hiervoor geen ruimte op de aangrenzende oevers hoeft te worden vrijgemaakt. In combinatie met de bodemverankering betekent dit dat de oever en de aangrenzende strook geheel gevrijwaard blijven van bouwwerken en/of bekabeling. Alleen voor de netaansluiting wordt een verbinding met de oever gemaakt. Deze aansluiting en het bijbehorende inkoopstation komen waarschijnlijk op of nabij de braakliggende industriekavel aan de noordwestzijde van het zonnepark te liggen. Deze kavel is in eigendom van Enerzjyk Skûlenboarch BV. Op deze kavel komt het inkoopstation te liggen. Dit is schakel tussen het zonnepark en het elektriciteitsnetwerk. Daarmee wordt de opgewekte stroom dus op het elektriciteitsnetwerk gebracht. Een inkoopstation bestaat uit schakelaars en een hoofd(elektriciteits)meter. 


Duurzame energie

Enorme opgave

Waarom verduurzamen?

In het Energieakkoord voor duurzame groei (2013) is overeengekomen dat in 2020 van al het energieverbruik in Nederland 14% afkomstig moet zijn van hernieuwbare bronnen. Vorig jaar lag dat aandeel op 16%. Dit is noodzakelijk om de uitstoot van broeikasgassen en daarmee de gevolgen van klimaatverandering te beperken. In het VN-klimaatakkoord van Parijs (2015) is vastgelegd dat de opwarming van de aarde met maximaal 1,5-2 graden Celsius mag stijgen ten opzichte van het pre-industriële tijdperk. Om dat te kunnen bereiken moeten de Europese broeikasgasemissies in 2050 met 80-95% zijn gereduceerd ten opzichte van het peiljaar 1990.

De Nederlandse regering heeft de doelstellingen van Parijs onder meer vertaald in het Klimaatakkoord. Hieruit blijkt dat er in 2030 84 Terawattuur (TWh) aan hernieuwbare elektriciteit moet worden opgewekt, waarvan 35 TWh op land. Ter vergelijking: een TWh komt overeen met het totale jaarlijkse elektriciteitsgebruik in een stad als Den Bosch.


Wat is de opgave voor Fryslân?

Nederland is ingedeeld in dertig energieregio’s. De provincie Fryslân is daar één van. Binnen de regio’s werken overheden, inwoners, bedrijfsleven, netbeheerders, energiecoöperaties en maatschappelijke organisaties samen aan de energietransitie. Hun afspraken leggen ze vast in een Regionale Energiestrategie (RES). De concept-RES voor Fryslân is hier te downloaden. Daaruit blijkt dat de provincie Fryslân in 2030 tenminste 2,3 TWh aan duurzame energie op land wil gaan produceren.


Duurzaamheidsvisie Achtkarspelen/Tytsjerksteradiel

De gemeenten Achtkarspelen en Tytsjerksteradiel willen in 2020 een Duurzaamheidsvisie en Transitievisie Warmte opstellen. In dat kader is een enquête gehouden onder inwoners van beide gemeenten. De uitkomsten van de enquête zijn hier te vinden. De meerderheid van de geënquêteerden staat neutraal tot positief tegenover de komst van zonneparken, en deze groep is groter als burgers er direct van kunnen meeprofiteren.

Op dit moment wordt er 1150 Terajoule (TJ) aan elektriciteit in de gemeenten Tytsjerksteradiel en Achtkarspelen verbruikt. Heel globaal geldt dat de dorpen Drogeham, Eastermar, Jistrum en Skûlenboarch samen ongeveer 7 MWh aan elektriciteit verbruiken. Als de warmtevraag wordt omgezet naar elektriciteit en hierbij wordt opgeteld, dan is er in de toekomst voor deze dorpen circa 70 MWh nodig. Met het zonnepark kan  voor ongeveer de helft in deze energiebehoefte worden voorzien.

Wandelgebied

Rondje plas

Wandelpad

De kwetsbare natuur aan de zuid- en westzijde wordt hierbij ontzien. Het ‘rondje plas’ duurt ongeveer een uur en voert langs verschillende landschapstypes: bos, heischrale graslanden, recreatiegebieden, industrie en open water.

Aan de oostzijde wordt een uitkijkpunt over het drijvend zonnepark gecreëerd en aan de zuidzijde een vogelspotplek.

Het ‘rondje plas’ vervult meerdere functies. Er is behoefte aan wandelgebied. Hoewel het terrein op nu niet betreden mag worden door derden, wordt er veel gewandeld. Deze wandelaars kunnen in de toekomst bijdragen aan de sociale controle rond de plas. Op dit moment zijn er veel plekken waar weinig of geen toezicht is en met regelmaat illegale of criminele activiteiten plaatsvinden. Het rondje plas kan helpen dit tegen te gaan. Verder leent de wandelroute zich goed voor educatieve doeleinden. Langs het rondje kan - bijvoorbeeld met gebruikmaking van QR-codes en bebording - de historie van het gebied en het verhaal van de energietransitie verteld worden. Ook kan de wandelaar gewezen worden op de plaatselijke flora en fauna. Een koppeling met de lokale volksverhalen van Dam Jaarsma is ook goed denkbaar. 

Recreatie en sport

Ruimte voor iedereen

Aan het recreatiestrandje in de zuidwesthoek wordt in overleg met de gemeente Achtkarspelen en bij gebleken behoefte een bootcampcircuit toegevoegd. Langs de noordelijke rand komen enkele visstekken, een vissteiger (geschikt voor mindervaliden) en een MTB-single track. Verder komt er aan de zuidkant een vogelkijkpunt. Langs het ‘rondje plas’ (wandeltocht van een uur) kunnen de natuurwaarden van het gebied volop beleefd worden. Het zonnepark wordt zichtbaar en toegankelijk gemaakt via het uitkijkpunt aan de oostkant van de zandwinplas.

Ruimte voor de natuur en meer biodiversiteit


Enerzjyk Skûlenboarch BV heeft BügelHajema Adviseurs BV destijds de opdracht gegeven voor het uitvoeren een uitgebreid ecologisch onderzoek. Daarbij zijn niet alleen de huidige natuurwaarden in kaart gebracht maar is ook gekeken naar de potentie van het gebied voor de ontwikkeling van nieuwe natuur. Welke soorten zijn aangetroffen, zie je hier. Het volledige onderzoek kan hier bekeken worden.


Heischraal grasland’

Aan de oost- en westkant wordt het areaal ‘Heischraal grasland’ geconserveerd dan wel uitgebreid. Het gaat hier om een voedselarm milieu, dat een ideaal biotoop vormt voor bepaalde zeldzame plantensoorten. In het verleden zijn ter plaatse van de ‘schrale oever’ aan de westkant bijvoorbeeld dwergbloem, dwergvlas en pilvaren aangetroffen. De hoop is dat dergelijke zeldzaamheden hier terugkeren of vermenigvuldigen

Sportvisserij

Meerdere visstekken in de rietzone

De zandwinplas staat bij plaatselijke sportvissers bekend om zijn roofvis. Op dit moment kan er niet legaal gevist worden. Enerzjyk Skûlenboarch BV wil de noordzijde van de plas openstellen voor sportvissers. Hier worden meerdere visstekken in de rietzone gecreëerd. Tevens komt er een vissteiger die toegankelijk is voor mindervaliden. De concrete uitwerking van deze visgelegenheden gebeurt in samenspraak met Hengelsportvereniging De Rietvoorn.

Toekomstig beheer

Zorgdragen voor het onderhoud van het zonnepark en de randzone

Er wordt een beheermaatschappij opgericht die zorgdraagt voor het onderhoud van het zonnepark en de randzone. Deze beheersmaatschappij houdt het zonnepark schoon en draaiende. Tevens stelt zij jaarlijks een bedrag beschikbaar voor het onderhoud van de recreatieve voorzieningen en natuur in de randzone. De onderhoudswerkzaamheden worden zoveel mogelijk uitgevoerd door lokale bedrijven en zo mogelijk aangestuurd vanuit de betrokken verenigingen van dorpsbelang en energiecoöperaties.